FINDIKTA BUDAMA

Fındıkta Budama: Fındığın dikimi ile başlayan ve ağacın ekonomik ömrünün sonuna kadar devam eden en önemli kültürel uygulamalardan biridir.

BUDAMANIN FAYDALARI

Ø  Düzgün ve kuvvetli taç oluşumunu sağlar,

Ø  Bitkilerin daha uzun süre verim çağında kalmasını sağlar,

Ø  Bitkilerin daha kaliteli meyve vermesini sağlar,

Ø  Verim artışı sağlar,

Ø  Bitkilerin daha iyi ışık almasını ve havalanmasını sağlar,

Ø  Tozlanma oranını artırır,

Ø  Kök sürgün temizliği yapılarak, bunların su ve besin maddelerini sömürmeleri engellenir,

Ø  Bakım, hasat, hastalık ve zararlılarla mücadele vb. teknik işlemler kolaylaşır,

Ø  Ağaç kısa sürede verime yatar,

Ø  Verimde dalgalanmalar azalır.

BUDAMA ZAMANI

Sonbahar-Kış Budaması: Budamaya bitkinin dinlenmeye girdiği ve büyük oranda yaprakların döküldüğü dönem dikkate alınarak başlanmalıdır. Kış soğuklarından önce tamamlanmalıdır. Ocak içerisinde kurumaya yüz tutmuş, kurumuş, sıklaşmış, gelişmeden geri kalmış dallar ile kök sürgünleri temizlenmelidir.

İlkbahar Budaması: Sonbahar-kış budamasının eksikliklerini tamamlayan bir budamadır. Mart ayından itibaren başlayan yaklaşık 3 aylık dönemde gerçekleştirilmelidir.

FINDIKTA BUDAMA ÇEŞİTLERİ

1-Dikim Budaması: Dikimden önce fidanların zedelenmiş kökleri, sağlam doku noktasından kesilmeli ve uzun kökler kısaltılmalıdır. Fidanlar 35-40 cm uzunluğunda olacak şekilde bir göz üzerinden tırnak bırakılmadan, gözün ters istikametinden budama makası ile kesilmelidir.

2- Şekil Budaması: Ülkemizde kullanılan geleneksel dikim şekli olan ocak dikim sisteminde şekil budaması şu şekilde yapılır:

1.      Yıl dikimi takip eden gelişme yılında fidanlara müdahale edilmez.

2.      Yıl Mart ayında, tomurcuklar uyanmadan önce topraktan 5 cm yükseklik kalacak şekilde fidanların tepesi vurulur. Mayıs ayı sonlarına doğru kesim yerinden çıkan sürgünlerden iyi gelişen ve dışa bakan bir tanesi seçilir, diğerleri kesilir. Fidanların bakımı düzenli bir şekilde

3.      Yıl fidanlarda bir önceki yıl seçilen sürgün 100 cm yükseklikten ve yine toprağa bakan göz üzerinden kesilir. Bu kesim işleminden sonra gelişen sürgünlerden bir tanesi doruk dalını diğer iki tanesi de yan dalları oluşturmak üzere sağlı sollu olarak seçilir ve diğerleri kesilir.

4.      Yılın Mart ayında doruk dal ile iki yan dal, gelişme durumların göre, 60-80 cm’den ve dışa bakan göz üzerinden kesilir. Daha az gelişme gösterenlere dokunulmaz. Düzenli bakım sonucunda, seçilen dallar üzerinde o yılın sürgünlerinden karşılıklı olarak gelişen ikişer sürgün dışındakiler çıkarılır. Son yıl da aynı işlem tekrar edilerek 5. Yılın sonunda şekil budaması tamamlanmış olur.

3-Verim (Ürün) Budaması: Fındıkta tam verim çağı çeşide, bakım şartlarına ve ekolojiye göre değişmekle birlikle 20-25yaşlarına kadar devam etmektedir. Bundan sonra ana dallar üzerindeki yan dallarda sıklaşma, sürgün faaliyetlerinde ve buna bağlı olarak da verimde azalmalar gözükür.

Verim budamasında, ağaca ilk 5 yılda verilmiş şekle bağlı kalmak koşuluyla;

Ø  Kurumuş, kırılmış ve cılız sürgünler ile ocak içlerine doğru büyümüş sürgünler çıkarılmalı,

Ø  Ocak dışına doğru çok uzamış sürgünler kısaltılmalı,

Ø  Ocak içlerini açmaya yönelik olarak yaşlanmış, hastalıklı ve üst üste gelişme gösteren dallar dip kısımlardan kesilmeli,

Ø  Kesilen dalların yerine, aynı yönde gelişme gösteren kök sürgünlerinden birinin gelişmesine izin verilmeli(ikame dal)

Fındık ocaklarında her yol bol miktarda gelişen kök sürgünlerini, yılda en az iki kez olma üzere Mayıs sonu ile Haziran başı arasında ve sonbaharda sürgünler temizlenmelidir.

4-Gençleşirme Budaması: Fındıkta diğer meyve türlerinden faklı olarak, dal yaşı ve dikim yaşı vardır. Ekonomik verim çağında olan bahçelerde, ocakların içinden kesilecek olan yaşlı dalların yerine, kesimden 5-6 yıl önce bunların yerini alacak olan sürgünler belirlenir. Bu sürgünlerin gelişmesine izin verilerek, verimde süreklilik sağlanır.

BUDAMADA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

Ø  Ocaklar arası mesafe en az 4 m olmalı,

Ø  Ocaktaki dal sayısı 5-6 adetten fazla olmamalı

Ø  Yaşlı dalların yerine bırakılan ikame dallar ocağın dış kısmında gelişen kök sürgünlerinden seçilmeli,

Ø  Budama doğru zamanda yapılmalı

Ø  Bahçe içerisindeki ve kenarlardaki diğer meyve ağaçları kesilmeli

Ø  Fındık ocaklarının içi boş olmalı

Fındık dalları ne kadar çok güneş alırsa yıllık sürgünlerde o kadar uzun ve fazla olur. Unutulmamalıdır ki; fındıkta yüksek verim yıllık sürgün adedi ve sürgün uzunluğu ile ilişkilidir.

Ana dalların kesilmesi sırasında diğer dalların yaralanmamasına dikkat edilmeli,

Ø  Budama artıkları bahçede bırakılmamalı ve bahçe içinde yakılmamalı,

Ø  Bahçeye tozlayıcı olarak dikilmiş çeşitler kesilmemeli,

Ø  Dallar budama testeresiyle toprak seviyesinden pürüzsüz bir şekilde kesilmeli,

Ø  Ocaklarda kurumuş, kırılmış, yaşlanmış ve hastalıklı dal olmamalıdır.

                                                                                            Ortahisar Ziraat Odası

                                                                                                              HANIM TURAN

                                                                                              Ziraat Mühendisi / Tarım Danışmanı